Oι γνωστές μυρωδιές μπορούν να βοηθήσουν στην ανάκληση αναμνήσεων και, κατά συνέπεια, να ανακουφίσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης και να βελτιώσουν τη γνωστική λειτουργία.
Πρόσφατες μελέτες αναδεικνύουν την αυξανόμενη αναγνώριση των οσφρητικών παρεμβάσεων ως θεραπευτικό εργαλείο για άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη. Η κατάθλιψη συχνά οδηγεί σε προβλήματα ανάκλησης μνήμης, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ζωντανές, επεισοδιακές αναμνήσεις που είναι απαραίτητες για τη συναισθηματική ρύθμιση και τη λήψη αποφάσεων. Οι νέες έρευνες δείχνουν ότι οι γνωστές μυρωδιές μπορούν να βοηθήσουν στην ανάκληση αναμνήσεων και, κατά συνέπεια, να ανακουφίσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης και να βελτιώσουν τη γνωστική λειτουργία.
Το οσφρητικό σύστημα, σε αντίθεση με τις άλλες αισθήσεις, έχει άμεση σύνδεση με την αμυγδαλή και τον ιππόκαμπο, δύο περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται έντονα στην επεξεργασία των συναισθημάτων και την αποθήκευση μνημών. Όταν συναντούμε μια γνωστή μυρωδιά, αυτή η μοναδική διαδρομή των αισθήσεων παρακάμπτει το θάλαμο και ενεργοποιεί άμεσα αυτές τις περιοχές επεξεργασίας της μνήμης, εξηγώντας γιατί οι μυρωδιές συχνά προκαλούν πιο ζωντανές και συναισθηματικές αναμνήσεις από τις λέξεις ή τις εικόνες. Μελέτες, όπως αυτές που διεξήχθησαν από τη Δρ. Κίμπερλι Γιανγκ στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, έχουν δείξει ότι τα άτομα με κατάθλιψη είναι πιο πιθανό να ανακαλέσουν συγκεκριμένες και συναισθηματικά θετικές μνήμες όταν τους δίνεται η ευκαιρία μέσω οσφρητικών ερεθισμάτων, όπως ο καφές ή τα πορτοκάλια, σε σύγκριση με λεκτικά ερεθίσματα. Αυτό μπορεί να υποδηλώνει ότι οι θεραπείες που βασίζονται στην οσμή θα μπορούσαν να είναι μια αποτελεσματική εναλλακτική ή συμπλήρωμα στις παραδοσιακές θεραπείες.
Η ανάκτηση μνημών είναι ένα κρίσιμο συστατικό της γνωστικής-συμπεριφορικής θεραπείας (ΓΣΘ), που επικεντρώνεται στην αναδιάρθρωση των αρνητικών μοτίβων σκέψης που συντηρούν την κατάθλιψη. Η ικανότητα ανάκλησης συγκεκριμένων θετικών αναμνήσεων μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να αμφισβητήσουν αρνητικές υποθέσεις και να βελτιώσουν τη διάθεσή τους. Η συναισθηματική σύνδεση μεταξύ της μυρωδιάς και της μνήμης μεσολαβείται από την αμυγδαλή συχνά αποκαλείται “συναισθηματικός εγκέφαλος“. Επειδή οι μυρωδιές ενεργοποιούν πιο εύκολα αυτήν την περιοχή, οι οσφρητικές ενδείξεις μπορούν να λειτουργήσουν ως ισχυροί ρυθμιστές των συναισθημάτων. Για τα άτομα με κατάθλιψη, αυτή η ενισχυμένη ανάκληση των συναισθημάτων θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για να βοηθήσει στην εξάλειψη των αρνητικών γνωστικών κύκλων που ενισχύουν συχνά τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
Τα ευρήματα της Δρ. Γιανγκ υποστηρίζονται από έναν αυξανόμενο αριθμό ερευνών που εξετάζουν τη σύνδεση μεταξύ της οσμής και της συναισθηματικής υγείας. Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στο Scientific American διαπίστωσε ότι οι αναμνήσεις που προκύπτουν από τις οσμές μπορούσαν να επηρεάσουν τις συναισθηματικές αντιδράσεις και την σωματική μας κατάσταση, όπως το καρδιοχτύπι ή η πίεση του αίματος. Αυτή η σύνδεση μεταξύ οσμής και ρύθμισης των συναισθημάτων έχει εξερευνηθεί σε διάφορα κλινικά περιβάλλοντα. Οι αιθέρια έλαια, όπως η λεβάντα, ο γιασεμί και τα εσπεριδοειδή, έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης σε πολυάριθμες κλινικές δοκιμές. Σε μια μελέτη που αφορούσε ασθενείς σε τελικό στάδιο, η αρωματοθεραπεία με λεβάντα βελτίωσε τόσο τη διάθεση των ασθενών όσο και την ευημερία των φροντιστών τους. Αυτές οι ανακαλύψεις υποδηλώνουν ότι οι γνωστές μυρωδιές μπορεί να παρέχουν συναισθηματική ανακούφιση όχι μόνο στον ασθενή αλλά και στους γύρω του.
Σε μια ενδιαφέρουσα μελέτη του Steve Ramirez στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, βρέθηκε ότι οι οσφρητικοί δείκτες μπορούν να αποτρέψουν τη φυσική φθορά των λεπτομερειών της μνήμης με την πάροδο του χρόνου, επανενεργοποιώντας τον ιππόκαμπο. Η έρευνα του Ramirez υπέδειξε ότι οι οσφρητικοί δείκτες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως μακροχρόνιοι ανακριτές για την επανενεργοποίηση μνήμης, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου οι μνήμες θα περνούσαν κανονικά από τον ιππόκαμπο στον προμετωπιαίο φλοιό. Αυτό έχει υποσχόμενες επιπτώσεις για τη θεραπεία διαταραχών διάθεσης, όπως το σύνδρομο μετατραυματικού στρες (ΣΜΣ), όπου οι ασθενείς δυσκολεύονται να διαχειριστούν τραυματικές μνήμες. Οι θεραπείες που βασίζονται στις μυρωδιές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να επανενεργοποιήσουν και να ελέγξουν αυτές τις μνήμες, παρέχοντας μια εναλλακτική μέθοδο μη επεμβατικής θεραπείας σε σχέση με τις παραδοσιακές θεραπείες ΣΜΣ, όπως η θεραπεία έκθεσης.
Η αρωματοθεραπεία, συχνά θεωρούμενη ως συμπληρωματική θεραπεία, έχει κερδίσει δημοτικότητα λόγω των ηρεμιστικών και βελτιωτικών της επιδράσεων στη διάθεση. Η χρήση αιθέριων ελαίων, όπως η λεβάντα, η βερβέρα και το σανταλόξυλο, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το άγχος και την ανησυχία όταν χρησιμοποιούνται σε διαχυτές, έλαια μασάζ ή άλατα μπάνιου. Αυτές οι καθημερινές εφαρμογές της θεραπείας με οσμές μπορούν να ενσωματωθούν εύκολα στις καθημερινές ρουτίνες, προσφέροντας συναισθηματική ανακούφιση σε μη κλινικά περιβάλλοντα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι όχι όλοι οι άνθρωποι αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο στις μυρωδιές. Ενώ ορισμένοι μπορεί να βιώσουν θετική συναισθηματική αντίδραση, άλλοι μπορεί να βρουν ότι ορισμένες μυρωδιές προκαλούν επώδυνες μνήμες.
