Ανησυχείτε για τον χρόνο που περνάμε στο κινητό; Μάθετε πώς η υπερβολική ώρα μπροστά στην οθόνης μπορεί να επηρεάσει την ψυχική μας υγεία.
Στην ψηφιακή εποχή που ζούμε, ο χρόνος που περνάμε μπροστά σε οθόνες έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες. Είτε για εκπαιδευτικούς σκοπούς, εργασία, ψυχαγωγία, είτε για κοινωνικές επαφές, οι άνθρωποι ξοδεύουν όλο και περισσότερο χρόνο μπροστά από μια οθόνη. Παράλληλα όμως με την αύξηση αυτής της τάσης, αυξάνονται και οι ανησυχίες για την πιθανή επίδραση του χρόνου οθόνης στην ψυχική υγεία. Η έρευνα τα τελευταία χρόνια δείχνει όλο και πιο ξεκάθαρα ότι η υπερβολική χρήση οθόνης, ιδίως στα παιδιά και τους εφήβους, συνδέεται με αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις, όπως η κατάθλιψη και το άγχος. Οι ενήλικες δεν μένουν ανεπηρέαστοι, καθώς η παρατεταμένη χρήση οθόνης έχει επίσης συνδεθεί με μεταπτώσεις στη διάθεση και το άγχος. Στο παρόν άρθρο, εξετάζουμε τα στοιχεία για να διαπιστώσουμε εάν και πώς ο χρόνος οθόνης επηρεάζει τη διάθεση τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων.
Πολλές μελέτες την τελευταία δεκαετία έχουν ερευνήσει την επίδραση του χρόνου οθόνης στα παιδιά και τους εφήβους, ιδιαίτερα το ρόλο του στην επιδείνωση ή την εμφάνιση διαταραχών διάθεσης. Μια από τις πιο ευρέως αναφερόμενες μελέτες, των Twenge και Campbell (2018), διαπίστωσε ότι ο υπερβολικός χρόνος οθόνης συνδέεται σημαντικά με τη χαμηλότερη ψυχολογική ευεξία σε παιδιά και εφήβους. Αυτή η μελέτη, χρησιμοποιώντας μεγάλο δείγμα του γενικού πληθυσμού, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά που ξοδεύουν περισσότερες από τρεις ώρες την ημέρα σε οθόνες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης, άγχους και προβλήματα συμπεριφοράς σε σύγκριση με εκείνα που έχουν λιγότερο χρόνο οθόνης.
Υποστηρίζοντας αυτά τα ευρήματα, η μελέτη των Przybylski και Weinstein (2017) προσέφερε μια ισορροπημένη άποψη, αναλύοντας τρεις μεγάλες βάσεις δεδομένων. Κατέληξαν στο ότι, ενώ ο μέτριος χρόνος οθόνης μπορεί να μην έχει σημαντική επίδραση στην ευεξία, η υπερβολική χρήση –ιδίως πάνω από τέσσερις έως πέντε ώρες την ημέρα– συνδέεται με πιο έντονες αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, συμπεριλαμβανομένου του αυξημένου κινδύνου άγχους και κατάθλιψης.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν είναι όλοι οι τύποι χρόνου οθόνης το ίδιο επιβλαβείς. Διάφορες μορφές χρήσης της οθόνης μπορεί να έχουν διαφορετικές επιδράσεις στην ψυχική υγεία. Σύμφωνα με τους Twenge και Campbell (2018), η υπερβολική ενασχόληση με τα βιντεοπαιχνίδια και τα κοινωνικά μέσα έχει ιδιαίτερα επιβλαβείς επιπτώσεις.
Ωστόσο, δεν είναι όλες οι δραστηριότητες στην οθόνη επιβλαβείς. Η έρευνα των Przybylski και Weinstein (2017) δείχνει ότι η χρήση εφαρμογών για βιντεοκλήσεις, η οποία επιτρέπει πραγματικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, μπορεί να έχει θετικές επιδράσεις στην ψυχική ευεξία, αρκεί να μην αντικαθιστά την προσωπική επαφή.
Η παρατεταμένη χρήση οθόνης δεν επηρεάζει μόνο τα παιδιά, αλλά και τους ενήλικες, ειδικά εκείνους που εργάζονται σε επαγγέλματα που απαιτούν εκτεταμένη χρήση υπολογιστή. Οι επιπτώσεις του χρόνου οθόνης στην ψυχική υγεία των ενηλίκων είναι ένα ζήτημα που απασχολεί ολοένα και περισσότερο τους ερευνητές, καθώς οι ενήλικες ξοδεύουν σημαντικά μεγάλο μέρος της ημέρας τους μπροστά σε οθόνες, τόσο για εργασία όσο και για ψυχαγωγία.
Σύμφωνα με μια μελέτη του 2020, οι ενήλικες που ξοδεύουν περισσότερες από 6 ώρες την ημέρα μπροστά σε οθόνες είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Συγκεκριμένα, οι εργαζόμενοι που χρησιμοποιούν υπολογιστές για επαγγελματικούς σκοπούς αναφέρουν αυξημένα επίπεδα εξάντλησης και άγχους όταν ο συνολικός χρόνος οθόνης τους υπερβαίνει τις 8 ώρες την ημέρα .
Ακόμη και μετά το πέρας της εργασίας, πολλοί ενήλικες συνεχίζουν να χρησιμοποιούν οθόνες για ψυχαγωγικούς λόγους, όπως η χρήση κοινωνικών μέσων και η παρακολούθηση τηλεοπτικών σειρών. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο μέσος ενήλικας στις ΗΠΑ, σύμφωνα με μια αναφορά του 2021 από τη Nielsen, ξοδεύει σχεδόν 12 ώρες την ημέρα συνολικά μπροστά από κάποια οθόνη, αν λάβουμε υπόψη όλες τις πηγές έκθεσης, όπως υπολογιστές, τηλέφωνα, τηλεοράσεις και tablets .
Αυτός ο υψηλός αριθμός ωρών έκθεσης συσχετίζεται με αυξημένη κόπωση, αϋπνία και επιδείνωση της διάθεσης. Σύμφωνα με μια μελέτη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (2021), οι ενήλικες που περνούν περισσότερες από 7 ώρες την ημέρα μπροστά σε οθόνες έχουν 30% αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν συμπτώματα άγχους σε σύγκριση με εκείνους που περιορίζουν τη χρήση τους σε λιγότερο από 3 ώρες την ημέρα.
Πιο συγκεκριμένα, η υπερβολική χρήση κοινωνικών μέσων είναι ένας βασικός παράγοντας που επιβαρύνει την ψυχική υγεία των ενηλίκων. Οι ενήλικες που αφιερώνουν πάνω από 2 ώρες την ημέρα στα κοινωνικά μέσα παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και χαμηλότερα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή σε σύγκριση με εκείνους που περιορίζουν τη χρήση τους σε λιγότερο από μία ώρα . Ειδικότερα, η συνεχής έκθεση σε ειδήσεις και αρνητικό περιεχόμενο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
Συνολικά, τα στοιχεία δείχνουν ότι η παρατεταμένη έκθεση στην οθόνη μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία των ενηλίκων, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης, εξάντλησης και δυσκολιών ύπνου. Η εξισορρόπηση του χρόνου οθόνης με δραστηριότητες εκτός οθόνης, όπως η φυσική άσκηση και οι κοινωνικές επαφές, είναι κρίσιμης σημασίας για τη διατήρηση της ψυχικής ευεξίας των ενηλίκων.
Η απάντηση δεν είναι η πλήρης εξάλειψη του χρόνου οθόνης, καθώς οι ψηφιακές αλληλεπιδράσεις μπορούν να προσφέρουν κοινωνική στήριξη, ψυχαγωγία και εκπαιδευτικά οφέλη. Αντ’ αυτού, στόχος πρέπει να είναι η εύρεση μιας ισορροπίας, με την προώθηση υγιών συνηθειών χρήσης της οθόνης και τη διασφάλιση ότι ο χρόνος οθόνης δεν αντικαθιστά άλλες σημαντικές δραστηριότητες.
